Vijf sterren voor Val dood van Jens Lapidus

Val dood is het derde deel in de Stockholm trilogie van de Zweedse schrijvende strafrechtadvocaat Jens Lapidus. Het is goed te merken dat hij beroepsmatig met criminelen omgaat, gezien zijn kennis van en inzicht in hun belevingswereld.

Val dood kent net als Snel geld en Bloedlink drie verhaallijnen die om elkaar heen slingeren. Sommige gebeurtenissen ziet de lezer daardoor vanuit meerdere hoeken. De hoofdrollen in Val dood zijn voor Jorge, Martin en Natalie.

Jorge Salinas Barrio, die in Snel geld uit de gevangenis ontsnapte, is nog steeds op zoek naar snel geld, voor zichzelf maar ook voor zijn zus en haar zoontje. Dit keer beraamt hij met behulp van zijn matties en de ‘Fin’ de overval der overvallen. Hij neemt geen enkel risico, kiest zorgvuldig zijn medeovervallers en zorgt voor een gedegen voorbereiding. Desondanks zal niet alles volgens planning verlopen.
Politieman Martin Hägerström had in Bloedlink een bijrol naast 'foute' politieagent Thomas Andrén. Lennart Tjorsfjäll verzoekt hem in Val dood vrij dwingend om officieel ontslag te nemen bij de politie en als ‘officieuze’ undercoveragent aan het werk te gaan. Martin krijgt de opdracht om als cipier te werken in de gevangenis waar JW het laatste deel van zijn straf uit zit. Hägerström moet beste maatjes worden met JW, hem uithoren over zijn witwas business en achter zien te komen met wie hij zijn zaken doet, op welke manier en waar zijn boekhouding is. Dit gaat hem goed af, al is Martin niet voorbereid op een nieuwe liefde uit onverwachte hoek.
Derde hoofdpersoon is Natalie Kranjic, dochter van Radovan Kranjic. Hij is de meest beruchte Joego boss in Stockholm, doet in wapens, drugs, garderobes van clubs, drank, hoeren en sigaretten. Kortom alles wat volgens God en de wet verboden is en mensen (leeg) plezier in het leven schenkt. Natalie leidt in eerste instantie een luxe leventje met veel mooie kleren, gadgets en feesten met beroemdheden en wannabees. Dat verandert als er een aanslag op haar vader wordt gepleegd. Ze neemt dan een ingrijpende beslissing waardoor ze van de een op de andere dag volwassen is en haar verantwoordelijkheid neemt.
Veel personages, die in vorige delen een hoofd- dan wel bijrol hadden, zijn in Val dood ook van de partij zoals Mahmud, de mattie van Jorge, die in Bloedlink drugsdealer was.
Jetset Carl, heeft in Val dood zijn appartement laten verbouwen zodat de juiste mensen bij hem kunnen feesten zonder dat de buren erover klagen.
Waarschijnlijk zal het al eerder gezegd zijn: de drie delen Stockholm trilogie vormen in feite één verhaal. De ware hoofdrol is voor de onderwereld van Stockholm. Bijrollen zijn voor de vele criminelen die er rondlopen en politieagenten die op de dunne, wankele scheidslijn tussen goed en kwaad balanceren. Lapidus heeft ze angstaanjagend realistisch neergezet: de allochtone drugsdealers en overvallers die hogerop willen en mee willen doen met de grote jongens, de Joego’s die zich als maffiosi gedragen en de Russen die ook een graantje willen meepikken en steeds verder oprukken.
Lapidus beschrijft en laat de bad guys zelf aan het woord. Niemand is in zijn boeken 100% goed of slecht. Iedereen heeft zwakke plekken, slechte eigenschappen en toch wel goede kanten, soms op onverwachte plekken: kortom net echte mensen. Nergens oordeelt Lapidus, dat laat hij aan de lezer over.
Lapidus heeft gevoel voor humor. Het boek bevat een aantal knipogen naar de lezer, zo slingeren er in een cel twee boeken van die ‘schrijvende advocaat’.
Val dood heeft van Lapidus een epiloog meegekregen die iets toevoegt aan het verhaal. Beter nog, de epiloog zorgt voor een explosief einde en schept zelfs ruimte voor een nieuw deel.
Overigens grote complimenten voor de vertaler. Hij heeft de Zweedse straattaal prachtig vertaald in Nederlandse straattaal. Homie, mattie, doekoe, skotoe, floes, chick, swa, diggen etc. Dankzij de goede vertaling is aan het taalgebruik te zien wie er aan het woord is. Martin, Jorge en Natalie hebben ieder een eigen stem gekregen, met eigen taalgebruik en manier van spreken.
Slechts een klein foutje kunnen ontdekken: ergens digt Martin iemand, dat lijkt mij een vergissing van Lapidus of de vertaler.
Blijft de vraag over: is Val dood net zo’n goed boek als Snel geld of Bloedlink? Het antwoord hierop is ja! In Val dood zijn verhaal, spanningsboog en schrijfstijl goed, de personages overtuigend en heeft het ‘iets’ waardoor het anders is dan andere boeken en het boven de middelmaat uitstijgt. Hiermee verdient Val dood vijf uit vijf sterren en is het net als Snel geld en Bloedlink een echte aanrader en zeer beslist de moeite van het lezen waard.