donderdag 21 november 2013

Ga nooit terug van Lee Child: een van de beste delen uit de Reacherserie

In de achttiende thriller van Lee Child, Ga nooit terug, keert Jack Reacher na een lange tocht eindelijk terug naar wat ooit zijn thuisbasis was: het hoofdkwartier van de 110e MP Special Unit in Rock Creek, Virginia. Hij heeft geen andere reden voor zijn terugkeer dan dat hij Susan Turner, de huidige commandant wilt opzoeken. In eerdere delen uit de serie had Jack Reacher haar geregeld aan de telefoon. Hij werd nieuwsgierig naar de vrouw achter de stem en wil haar uitnodigen voor een etentje. Een vreemd toeval zorgt ervoor dat Susan Turner vlak voor de komst van Reacher onverwacht is gearresteerd op verdenking van fraude en verduistering. Reacher vind op zijn oude plek interim commandant Morgan, die slecht nieuws heeft voor Reacher. Hij wordt onder de wapenen geroepen. Daarnaast wordt hij verdacht van doodslag in L.A. jaren geleden en ontduiking van alimentatie voor een 14-jarig dochter, die hij zou hebben verwekt in Korea.
Dit alles gebeurde omdat Susan Turner de dossiers over Reacher had opgevraagd en ongewild een alarm had. laten afgaan bij allerlei overheidsorganen. Reacher krijgt voor beide zaken een advocaat toegewezen. Ook moet hij zich dagelijks voor 8.00 uur melden op het MP kantoor.
Susan Turner zit vast in een nabijgelegen gevangenis, waaruit ze bevrijd wordt door Reacher. Samen gaan ze hun rehabilitatie regelen. Reacher vermoedt dat er meer achter zit en gaat op zijn manier op onderzoek uit met als gevolg wat ‘colleteral damage’ bij de plaatselijke bevolking. Susan Turner is niet voor niets commandant van het 110e geworden, want eindelijk vindt Reacher zijn vrouwelijke evenknie.
Ga nooit terug is een sterke Jack Reacher thriller, een van de beste uit de serie. In een eerdere recensie over Achtervolging, schreef ik waarom de serie volgens mij zo’n succes is. Na het lezen van Ga nooit terug kon ik een extra reden toevoegen. Jack Reacher is een buitenstaander. Hij hoort niet bij de gewone burgermaatschappij, ondertussen observeert hij gewone mensen die gewone dingen doen. Deels om in leven te blijven en deels uit nieuwsgierigheid naar het leven dat hij niet heeft, niet wenst en nooit zal krijgen.
Het geeft mooie, treffende observaties van het leven zoals de meeste mensen dat leiden/lijden.
Een goed voorbeeld is als Reacher en Turner in LA in een file terechtkomen. Het valt Reacher op wat mensen allemaal doen in hun auto behalve autorijden: ´mensen zaten te eten en te drinken, zaten zich te scheren,…, vijlden nagels bij, vulden formulieren in, zaten te lezen...´
Ondanks zijn kracht, intelligentie en bijna goddelijk lijf waar hij niets aan hoeft te doen (aan iets wat goed is moet je niet prutsen vindt Reacher), heeft hij toch zijn beperkingen en kent hij die ook. Zo weet hij van zich zelf dat hij een slechte chauffeur is. Hij kent de menselijke maat en mogelijkheden. De auto en de snelweg zijn te groot voor zijn inschattingsvermogen. Het maakt hem ondanks zijn heldenstatus bijna een gewone man.
Lee Child laat Reacher een mooie vergelijking maken, waarmee hij laat zien anders te zijn. Meer dan 90% van de mensen is bang voor de eenzame wolf die naar het maanlicht huilt. Een klein deel van de mensheid is jaloers op de wolf. Reacher is er een van.
Humor speelt ook in Ga nooit terug een belangrijke rol. Reacher heeft een zeer originele pinautomaat ontdekt. Tijdens een lift ziet hij een eind van de weg af, iets branden. Het kan volgens Reacher geen bosbrand zijn, want daar is het het seizoen niet voor. Zoals Reacher al vermoedde blijkt het een meth-lab te zijn dat in brand is gevlogen. De eigenaar is omgekomen in de vlammenzee. Na even zoeken vinden ze een bundel contant geld en autosleutels van de auto’s die gespaard zijn gebleven bij de brand. Het gesprek dat hij later die avond met de boerenpummels op de verlaten weg op het platteland heeft is ongelooflijk humoristisch. Ze stellen zich agressief op. Reacher vraagt of ze een zwart pak hebben, aangezien ze dat nodig zullen hebben voor de begrafenis van hun neef die omgekomen is bij de brand. De mannen worden boos, Reacher zegt vervolgens niet in te willen gaan op erfrechtkwesties en rijdt met enige moeite weg in de opvallend rode auto van de neef.
Nieuw is de behulpzaamheid van Reacher. In een vliegtuig heeft hij bij twee loopjongens die achter hem aanzaten de vingers en armen gebroken. Bij het uitstappen sjort Reacher ze aan hun t-shirts omhoog, zodat ze weer kunnen staan en ook uitstappen ‘wat hem wel het minste leek, wat hij voor ze kon doen’.
Het blijft knap dat Lee Child er in slaagt de lezer keer op keer kan laten genieten van een geweldige actiethriller rondom Reacher zonder dat het gaat vervelen of dat het concept sleets wordt. En dat terwijl de elementen steeds hetzelfde zijn: Reacher komt aan in een Amerikaanse stad of dorp, raakt in de problemen en/of ontmoet een vrouw met problemen, redt haar en zichzelf, vaak is er sprake van een complot dat hoog in een militaire, justitiële of overheidsorganisatie is geworteld. Dit alles gecombineerd met Reachers bijna bovenmenselijke kracht en slimheid.
Er zijn maar weinig thrillerschrijvers die net als Lee Child er in slagen om jaarlijks mij te verrassen met een spannende, goede thriller. Ik kijk al uit naar het nieuwe deel!

vrijdag 1 november 2013

Fergus McNeill speelt met conventies in Oogcontact

In zijn thrillerdebuut Oogcontact speelt Fergus McNeill met de conventies. Op het eerste gezicht lijkt Oogcontact een standaardthriller te zijn over een seriemoordenaar en de politie-inspecteur die hem op de hielen zit. De seriemoordenaar, Robert Naysmith kiest zijn slachtoffers door middel van een wreed spel. Degene die op een bepaald moment oogcontact maakt, is zijn volgende slachtoffer. Graham Harland, de politie-inspecteur die belast is het met onderzoek, gaat gebukt onder het verlies van zijn vrouw.  Na verloop van tijd is er volgens de ambitieuze en altijd op de kosten lettende, politiechef niet genoeg resultaat geboekt.  Het onderzoek moet worden overgedragen aan collega’s in een ander district, omdat Naysmith daar zijn meest recente moord heeft gepleegd. Harland gaat desondanks door met zijn onderzoek, vastbesloten de moordenaar te vinden.
Tot zover niets nieuws onder de zon. Tot na de tweede moord, dan valt het op dat McNeill de daadwerkelijke daad niet heeft beschreven,  maar deze enkel heeft genoemd in het latere politieonderzoek. Hij heeft wel uitgebreid Naysmith’s  voorbereidingen door en diens gevoelens in beeld gebracht. De uitvoering van de moord doet er dan niet meer toe.  En dat is tamelijk ongebruikelijk voor een thriller.

Oogcontact
lezen vanuit het perspectief van Naysmith is een gruwelijke ervaring. Hij lijkt bedrieglijk normaal tot hij met veel plezier vertelt over zijn zelfverzonnen spel. 
De ontknoping is zo bijzonder en tegelijkertijd zo goed en gruwelijk spannend is dat het boek je tot na het dichtslaan in zijn greep houdt.
Oogcontact is een veelbelovend droomdebuut, origineel en onconventioneel.

Giftige vlinders van Luc Deflo: de hel van de midlifecrisis

Een midlifecrisis kan in vele gedaanten voorkomen bij mannen. Sommigen kopen een Harley Davidson of een cabrio. Anderen ruilen hun vrouw in voor een jonger model of nemen er een minnares bij.
Rik LeBoeuf uit Luc Deflo´s Giftige vlinders overkomt, naar eigen zeggen, de laatste optie. Deze onderhoudsmonteur van verwarmingen, oftewel ‘chauffagist’ in goed Vlaams, was gelukkig met zijn vrouw, tot hij op een kwade dag een kapotte verwarming repareert bij een aantrekkelijke dame. Tijdens het politieverhoor achteraf denkt hij er aan terug hoe hij werd overvallen door zijn gevoelens voor Carina Misurata, een Thaise camgirl. In eerste instantie was het louter lust. Later ging de lust over in liefde en beschermingsdrang die al snel overgingen in bezitterigheid en verslaving. Rik raakte geobsedeerd door Carina en moet steeds denken aan de fantastische seks met haar. De e-mail- en sms-correspondentie wordt steeds intensiever en heftiger. Zijn vrouw, gezin en klanten verwaarloost hij, maar het loopt pas echt uit de hand als Carina het contact probeert te verbreken.
Deflo heeft Rik pijnlijk realistisch en overtuigend neergezet als een enorme sukkelaar. Rik vertelt het verhaal vanuit zijn perspectief, terwijl hij zijn hachje probeert te redden. Je weet niet meer dan wat hij wilt vertellen, waardoor wordt je geregeld op het verkeerde been gezet.
Politieverhoor en afgedwaalde gedachten van Rik over de noodlottige gebeurtenissen wisselen elkaar vloeiend af, zonder verwarring te veroorzaken. Dit alles creëert een sterke plot met onverwachte wendingen en een verrassende ontknoping.
Giftige vlinders is zonder meer een van de betere thrillers in het genre.

Niemand weet: de eerste thriller van Gerda Crouset

Niemand weet is de eerste thriller van de Nederlandse Gerda Crouset. In 2011 verscheen van haar hand Date, een autobiografische roman over een weduwe die op internet aan het daten gaat.
In Niemand weet breekt een belangrijke en tegelijkertijd spannende dag aan voor Leo van ’t Sant. In het Sedna Wellness Centrum waar hij werkt, vindt de feestelijke opening plaats van het Hooibed Chalet. Er worden veel nieuwe gasten verwacht en ook de pers zal aanwezig zijn. Uitgerekend vandaag kan John, de eigenaar, er niet zijn omdat diens moeder onverwacht ziek is geworden. Leo mag de honneurs waarnemen, iets waar hij enorm tegenop ziet. Vooral vanwege het praatje dat hij van John uit zijn hoofd moet houden en niet mag voorlezen. Daarnaast is hij er erg mee bezig wat anderen van zijn verminkte oor en het litteken vinden. Tot overmaat van ramp ziet hij tussen de aanwezigen Julie, die er vandaag bij is om als journaliste verslag te doen van de feestelijkheden. Lang geleden was Julie zijn vakantievriendinnetje aan wie hij het ware verhaal over de brand in de stomerij van zijn grootouders, over de moeder die na zijn geboorte was vertrokken en over zijn dikke tante Anne die de brand niet overleefde. Leo vreest dat Julie zijn verschrikkelijke geheim zal onthullen.
Julie herkent Leo ook, ondanks dat hij nu een andere achternaam heeft. Langzaam komen de herinneringen terug over wat hij haar destijds vertelde. Ze voelt zich steeds minder op haar gemak in het Wellness Centrum, bang voor wat Leo zou kunnen doen als hij haar herkent.
Niemand weet heeft de potentie om een goede thriller te worden. Helaas is dat niet het geval, want het verhaal wil maar niet spannend worden. De plot rammelt en er vallen gaten. Zo wordt er niets gedaan met de dreiging die Leo uitstraalt richting Julie. Het enige schrikmoment blijkt toeval en met een sisser af te lopen. Leo heeft alles in zich om een echte, enge creep te zijn, maar blijft een onnozele sukkel. Jammer, een gemiste kans!
De toedracht van de moord, die als een verplicht nummer lijkt te zijn opgevoerd, is al na de proloog duidelijk. Vervolgens hobbelt het verhaal verder om op het einde met twee onthullingen te komen die als konijnen uit de hoge hoed worden getoverd.
Het verhaal mist diepgang. De motieven van Leo worden niet duidelijk. Evenmin als de redenen van John om Leo niet eerder in te lichten over voor hen beiden belangrijke zaken. Je verwacht een zenuwslopend kat- en muisspel tussen Leo en Julie, maar dat komt er niet. Leo, Julie en de andere personages blijven eendimensionaal en komen niet tot leven. Leo is een onsympathieke loser. Julie blijft zo oppervlakkig dat het niet mogelijk is om met haar mee te leven. Het gedrag van de personages is te vaak niet geloofwaardig.
De sfeer in de stomerijscènes doet denken aan de jaren vijftig. Die scènes doen Vlaams aan door het taalgebruik en de manier van doen en laten van de personages, met name opa Bart. Het geeft een vervreemdend effect, want aangenomen dat het hoofdverhaal zich afspeelt in het heden, dan zouden de jeugdherinneringen van Leo zich in Nederland in de jaren zeventig/tachtig moeten afspelen.
Tot slot toch een positief punt. Gerda Crouset laat met Niemand weet zien over genoeg verbeeldingsvermogen te beschikken om een verhaal te bedenken. Het is dan ook te hopen dat ze de juiste middelen vindt om van haar volgende boek een écht spannende thriller te maken.