vrijdag 29 juni 2012

De gouden mijl van Martin Cruz Smith: realistisch en overtuigend

In het hedendaagse Moskou van Martin Cruz Smith viert criminaliteit hoogtij. De politie heeft, in De gouden mijl, zijn nieuwste thriller over Arkadi Renko, geen tijd, capaciteit en zin om alle zaken die zich aandienen op te pakken.
In de Driestationsbuurt wordt een dode vrouw half ontkleed in een bouwkeet gevonden. De conclusie luidt vrijwel zonder onderzoek dat het een hoertje betreft dat aan een overdosis is overleden. En weer een dossier gesloten nog voordat het goed en wel geopend is.
Voor Arkadi echter niet. Hij ziet dat de vrouw duur gekleed en goed verzorgd is. Ze heeft een toegangskaartje bij zich voor een miljonairsbeurs. Allemaal tekenen die erop wijzen dat ze allesbehalve een goedkoop hoertje is. Bij de lijkschouwing die Arkadi op eigen houtje regelt, ruiken zowel hij als de lijkschouwer ether. Hiermee is het voor Arkadi duidelijk dat zij is vermoord.
Zijn baas zit al tijden te wachten op een goede gelegenheid om Arkadi Renko eruit te werken. Hij beschuldigt hem van het verdraaien van zaken en ontslaat hem op een achterbakse wijze. Renko zou Renko niet zijn als hij zich hierdoor liet weerhouden van het onderzoek en gaat gewoon verder waar hij gebleven was. Het enige echte minpunt is dat hij zijn dienstwagen heeft moeten inleveren, de Lada van vriend Victor is geen goede, betrouwbare vervanging.
Ondertussen bekommert zijn pleegzoon Zjenja zich over Maya, een 15-jarig meisje wiens pasgeboren baby in de trein naar Moskou is gestolen nadat zij werd bedwelmd. Maya heeft goede redenen om niemand te vertrouwen, zelfs Zjenja niet. Desondanks gaan ze in de gevaarlijke, ongure Driestationsbuurt op zoek naar de verdwenen baby.
De gouden mijl biedt de lezer een onthutsend beeld van het Rusland onder Poetin. Het is maar de vraag of het nu wel zoveel beter is in Rusland dan in de Sovjettijd. Martin Cruz Smith schetst in De gouden mijl een overtuigend, realistisch beeld van de Russische samenleving waar de lezer niet vrolijk van wordt. Schaamteloos machtsmisbruik en ordinair etaleren van rijkdom zijn aan de orde van de dag. Een miljonair zamelt geld in voor een kinderfonds en hij laat 90% van de opbrengst zonder blikken of blozen verdwijnen in zijn eigen zakken. Niemand lijkt zich echt te bekommeren om de medemens. Alles bij elkaar een harde samenleving, waarin iedereen uit lijkt te zijn op eigenbelang en geen oog heeft voor een ander.
Grappige situaties en dialogen zorgen voor een humor die broodnodig is als tegenhanger voor alle ellende. De dialogen zijn prachtig en zeggen vaak meer dan er staat. Martin Cruz Smith brengt Moskou en Arkadi Renko tot leven in De gouden mijl. Zijn literaire thrillers stijgen uit boven de gewone thrillers omdat hij niet alleen de politieman en de moord in een goed verhaal verpakt maar tegelijkertijd de lezer een goed beeld geeft van een samenleving. Wie al zijn Arkadi Renko thrillers heeft gelezen, heeft daarbij ook een mooi stukje geschiedschrijving meegekregen: Rusland vanaf de Sovjettijd tot nu.

Deze recensie is ook te lezen op http://www.crimezone.nl/

woensdag 20 juni 2012

In het hart van Kate Morgenroth: uniek boek met bijzondere constructie

Kate Morgenroth beschrijft in haar romantische thriller In het hart het liefdesverhaal tussen Nora, een jonge vrouw uit Kansas die in een coffeebar werkt en Timothy, een snelle gladde jongen uit New York. Nora is een eerlijke en echte vrouw uit het midwesten. Ze zorgt voor haar zieke moeder, die naar eigen zeggen niet zonder Nora kan. Eigenlijk is Nora econome en was zij bezig met haar promotie-onderzoek maar dat heeft ze opgegeven voor haar moeder. Nu werkt ze zwaar onder haar niveau in een klein koffietentje.
Op een dag komt Timothy langs, die op doorreis is. Hij is afkomstig uit een rijke familie in New York en beheert het familiekapitaal. Hij valt als een blok voor Nora, zowel vanwege haar uiterlijk als haar innerlijk.
De lezer krijgt afwisselend het verhaal van Nora en van Timothy te lezen. Opvallend is dat ze ondanks alle verschillen een overeenkomst hebben. Ze hebben alle twee een verschrikkelijke moeder die gemeen, egoïstisch, egocentrisch en manipulerend is. Het liefdesverhaal wordt afgewisseld met fragmenten uit non-fictie boeken over moordonderzoek, hetgeen voor verwarring en spanning zorgt.
Het is moeilijk een mening te formuleren over het boek in de zin van goed of slecht. In het hart is vlees noch vis. Geen echte thriller, geen echt liefdesverhaal. Het gaat tegen de conventies van beider genres in. In feite een uniek boek in zijn soort.
Veel thrillers beginnen met een moord en eindigen met de oplossing: de dader en zijn of haar motieven zijn bekend. Dit boek niet. De proloog is raadselachtig: Nora vertelt dat de meeste hartaanvallen plaatsvinden op een maandag en de meeste moorden op zaterdag. Pas aan het einde van het boek wordt duidelijk wat Nora bedoelde. Het liefdesverhaal volgt na de proloog. Alleen de laatste hoofdstukken zijn thrillerachtig te noemen.
Nora is niet het soort heldin dat je je voorstelt in een liefdesverhaal, daar is ze veel te eigenzinnig voor. Bovendien neemt ze de verkeerde keuzes. Ze is geen pleaser die alles doet om hem te krijgen. Timothy deugt ook niet helemaal. Hij houdt van Nora maar gaat ondertussen vreemd en hoe. Daarnaast is in traditionele liefdesverhalen over het algemeen niet zo’n grote rol ingeruimd voor manipulerende moeders en de afrekening met ze.
In het hart laat zien waar mensen uit liefde en haat toe in staat zijn.. Het is een opvallend boek, zeker gezien de bijzondere constructie van het verhaal.

***

dinsdag 19 juni 2012

Vrij spel van Carlijn Vis is een fascinerend verhaal

De roman Vrij spel is gebaseerd op de gesprekken die Carlijn Vis had met haar oma Ellis Brandon over de Tweede Wereldoorlog. Vrij spel vertelt het verhaal van Emma Flamers die tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar vriend Willem moet onderduiken vanwege hun activiteiten voor het verzet. De eerste tijd gaan ze van het ene adres naar het andere. Tot haar vader wordt ondervraagd door de Gestapo en verder onderduiken te gevaarlijk is. Willem en Emma besluiten naar Engeland te vluchten. De reis verloopt via België, Frankrijk, Spanje en Portugal en duurt acht maanden. Een fascinerend verhaal dat het verdient om verteld te worden. Onduidelijk blijft waarom Vis verzonnen gebeurtenissen heeft toegevoegd. Het verhaal op zich is interessant genoeg.
Vrij spel is een rommelig opgebouwd boek. Vooral in het begin raakt de lezer regelmatig de draad kwijt omdat Vis van de hak op de tak springt. Het grootste deel speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog en gaat over de onderduik en de reis. Binnen deze verhaallijn heeft Emma geregeld flashbacks. Hiernaast zijn stukken over het heden opgenomen waarin Emma gesprekken heeft met kleindochter Charlie en samen met haar man Piet probeert uit het verzorgingstehuis te blijven.
Het lijkt alsof er veel meer materiaal was, waaruit Carlijn Vis slechts een kleine selectie heeft gebruikt voor Vrij spel. Hopelijk schrijft ze hierna een boek over Ellis Brandon, want zij verdient een uitgebreide biografie, met aandacht voor haar boeiende levensverhaal, haar drie huwelijken, haar onorthodoxe en onconventionele houding en gevoel voor humor.

Deze recensie staat op in BOEK nr. 3, p. 70, jaargang 9 mei/juni 2012

maandag 11 juni 2012

Goede buren van Ruth Rendell: meesterlijke beschrijvingen

In Goede buren, het nieuwe boek van Ruth Rendell hebben veel bewoners van Lichfield House iets te verbergen. Nieuwe bewoner Stuart is stiekem verliefd op het mooie Aziatische overbuurmeisje. Het lukt hem echter niet om van Claudia, zijn parasiterende minnares, af te komen. De huismeester kijkt graag naar spelende kinderen, het liefst meisjes met opwaaiende rokjes. Marius durft Rosie niet te vertellen dat ze ooit een one-nightstand hebben gehad en dat hij nu verliefd op haar is. De meeste buren komen op het housewarmingfeest van Stuart. Niet omdat ze hem aardig vinden, maar omdat ze verliefd op hem zijn, de drank gratis en overvloedig aanwezig is of gewoon uit beleefdheid. Het feest eindigt abrupt als de boze echtgenoot van Claudia verhaal komt halen.
Goede buren van Ruth Rendell is geen standaardthriller. Het tempo ligt laag. De onvermijdelijke moord is geen hoofdzaak maar bijzaak. De dader wordt aan het einde bijna terloops onthuld. Bijna alle buren komen in aanraking met criminaliteit, zoals pedofilie, huiselijk geweld en fraude. Desondanks is Goede buren geen extreem gewelddadig boek, al hangt een constante dreiging van geweld boven het boek.
Ruth Rendell richt de schijnwerpers op de schaduwkanten van de personages. De beschrijvingen van de buren en het leed dat ze zichzelf aandoen zijn meesterlijk. Zonder ze overigens te (ver)oordelen, dat laat Ruth Rendell over aan de lezer.
Lezers die op zoek zijn naar een bloedstollende pageturner kunnen Goede buren beter laten liggen voor degenen die willen genieten van goed geschreven (misdaad)roman met een inktzwart randje.

Deze recensie is ook te lezen in BOEK p. 63, nr. 3 jaargang 9 mei/juni 2012

donderdag 7 juni 2012

Aan de rivier van Jo Bonnie Campbell: een goedgeschreven bildungsroman

Het volksliedje dat voorin de roman Aan de rivier van Jo Bonnie Campbell is opgenomen, zou het motto van hoofdpersoon Margo Crane kunnen zijn. ‘My home is on the water, I don’t like no land at all… I’d rather be dead than stay here and be your dog.’
Op haar zestiende heeft Margo al heel wat meegemaakt. Haar moeder heeft haar en haar vader verlaten. Ze is verkracht door haar oom. Haar vader is doodgeschoten door haar neef, nadat zij met een precisieschot haar ooms edele delen eraf schoot.
Margo besluit ervandoor te gaan met de roeiboot die ze van haar opa heeft geërfd. Zij wil voortaan onafhankelijk en zelfstandig haar leven leiden. Ze roeit haar boot over de rivier en scharrelt haar kostje bij elkaar door te jagen en te vissen. Tijdens haar lange tocht over de rivier naar vrijheid en volwassenheid komt ze onderweg een aantal mannen tegen. Ze zorgen allemaal tijdelijk op hun eigen manier voor haar. Toch blijft ze tot grote frustratie van de mannen helemaal zichzelf: onafhankelijk, ongrijpbaar en zwijgzaam.
In deze bildungsroman moet Margo de balans vinden tussen enerzijds trouw blijven aan zichzelf en anderzijds een plek vinden in de maatschappij.
In het goed geschreven, indrukwekkende verhaal is veel aandacht voor sfeervolle natuurbeschrijvingen. Het boek is overigens minder geschikt voor vegetariërs vanwege de gedetailleerde beschrijvingen van het villen van dieren.
Aan de rivier eindigt op het goede moment, Margo heeft zichzelf en haar vrijheid gevonden en voor de lezer blijft nog wat te mijmeren over.

Deze recensie is ook te lezen in BOEK nummer 3, p. 75; jaargang 9 mei/juni 2012